Umur Gürsoy

Umur Gürsoy (21 Ocak 1954, Eskişehir), Türk Hekim, halk sağlığı uzmanı, araştırmacı yazar, çevre koruma eylemcisi ve 2015 Türk Tabipleri Birliği Nusret Fişek Halk Sağlığı Hizmet Ödülü sahibi (1).

Bilimsel bir konuda Türkiye’nin ilk bilim insanları bildirisi olan Nükleer Santral Karşıtı Bilim İnsanları Bildirisi‘nin mimarıdır https://www.emo.org.tr/ekler/8ec7fefbec9864f_ek.pdf?dergi=4 (2).

Hayatı

21 Ocak 1954’de Eskişehir’de doğdu. Aslen Bursa/İnegöllüdür. Annesi İnegöl’ün yerli (manav) ailelerindendir. Babası Balkan Savaşları’nda Romanya’dan (Dobruca) kaçarak gelen Tatar bir aileye mensup bir İngilizce öğretmenidir.

Gürsoy, İlk okulun birinci sınıfını Bursa Namık Kemal İlkokulu’nda, 2. sınıfı Ankara Keçiören Fevzi Atlı İlkokulu’nda ve 3-4 ve beşinci sınıfları Ankara Bahçelievler İlkokulu’nda okumuştur. Orta öğretiminin tamamını Ankara Aydınlıkevler Ortaokulu ve Aydınlıkevler Lisesi’nde yaptıktan sonra üniversiteyi o yıllarda hazırlık sınıfı nedeniyle yedi yıl olan Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Fakültesi’nde okumuştur. Okulun eğitimini Kayseri’ye taşımasıyla tıp fakültesinin son yılını Kayseri’de tamamlamıştır. Mezuniyetine üç ay kala Kayseri (Erciyes) Üniversitesi’nin kurulmasıyla, 1979 yılının Haziran ayında Kayseri Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Fakültesi’ni bitirmiş sayılmıştır.

1979 Kasım ayında Bursa (eski adı Uludağ) Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nın açtığı asistanlık sınavını kazandıktan sonra 1984 yılında aynı kurumdan halk sağlığı uzmanı diplomasını almıştır.

1986 yılında evlenmiş ve iki erkek çoçuğu olmuştur.

1999-2005 yılları arasında Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nda öğretim görevlisi olması haricinde bütün meslek yaşamında Sağlık Bakanlığı’nın Tokat (Merkez) Bursa (Gemlik ve Merkez), Ankara (Gölbaşı), Hatay (İskenderun ve Dörtyol), Osmaniye (Merkez ve Kadirli), Diyarbakır (Merkez) ve Gaziantep’deki (Merkez) çeşitli kurum ve kuruluşlarında uzman hekim olarak çalışan Gürsoy, toplam 39 yıl 6 aylık süren devlet hekimliği görevinden 21 Ocak 2019’da emekli oldu.

Eserleri

Dikensiz Gül Temiz Enerji (3,4,5), Enerjide Toplumsal Maliyet ve Temiz ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları (6), Gâvurdağı’nın Başkanları: Cebelibereket’ten Osmaniye7ye Belediye Tarihi ve Belediye Eski Başkanları ile Röportajlar (7), Orman Yangınlarından Korunma Rehberi ve Yangına Dayanıklı Bitkiler Atlası (8) ve Çevreci Doktor-I: Bir Çevre Sağlığı Savaşçısının Anıları (1989-1999)(9) isimli beş adet telif kitabı vardır. Çeviri kitapları Çernobil Kazasının Sağlık Sonuçları (10) ve Çernobil Halk Mahkemesi (11) isimlerini taşır. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği’nin (HASUDER) Türkiye Sağlık Raporu-2012 (12) ve Türkiye Sağlık Raporu-2014 (13) isimli bilimsel kitaplarının Türkiye’de İşyeri Çevre Sağlığı, Göçmen ve Mevsimlik İşçi Sağlığı, Türkiye’nin İyonlaştırıcı Işınım (Radyasyon) Kirliliği ve Türkiye’nin İyonlaştırıcı Olmayan Işınım Kirliliği ve  HASUDER’in Tarihsel Bakışla Türkiye’de Halk Sağlığı (14) isimli kitabının Tarihsel Bakışla Bulaşıcı Hastalıkların Denetiminde Temel Yaklaşımlar başlıklı kitap bölümlerinin yazarıdır. Ayrıca  Türk Tabipleri Birliği Halk Sağlığı Kolu Akkuyu Nükleer Güç Santralı Projesi ÇED Raporu Değerlendirmesi‘nin yazarlarından biridir (15). Halk Sağlığı Diyalektiğine İlk Adım (16) isimli kitaba katkı yapmıştır.

1994-2006 yılları arasında gezi-anlatı ve halk sağlığı yazılarını yazdığı Yeni Yaşamdan isimli bir fanzin dergi yayımlamıştır. Çeşitli yerel ve ulusal gazete, dergi ve meslek odası bültenlerinde ve Ağaçkakan, Bilim ve Gelecek ve Buğday isimli dergilerde yayımlanmış halk sağlığı, çevre sağlığı, hava kirliliği, enerjinin toplumsal maliyetleri, zararlı ışınlar ve radyasyon, risk analizi, risk iletişimi ve algılaması, vegetaryen beslenme, ekolojik olarak sürdürülebilir yaşam ile bilim ve meslek ahlâkı konularında yayınlanmış yazıları ve çok sayıda bilimsel makalesi vardır (17,18). Nükleersiz.org sitesinin danışma kurulu üyesidir (19).

Sonradan adı Nükleer Tehlikeye Karşı Barış ve Çevre İçin Sağlıkçılar Derneği (NÜSED) olarak değiştirilen Nükleer Savaşa Karşı Hekimler Derneği (NÜSHED)‘in kurucu üyesidir. Dernek Nükleer Savaşın Önlenmesi İçin Uluslararası Hekimler Örgütü‘nün (International Physcians for the Prevention of Nuclear War-IPPNW) Türkiye temsilcisidir (IPPNW-Türkiye) (7). Adana-Osmaniye Tabip Odası (ilçe iken altı yıl Osmaniye Temsilcisi), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES); Osmaniye Çevre Dostları Derneği1 (Kurucu üyesi ve on yıl başkanı) üyesidir.

23 yıl tur bisikleti, okul yıllarında lisanslı eskrim, sutopu ve voleybol sporu ile uğraşan Gürsoy, gençlik yıllarında futbol, sutopu ve voleybol hakemliği de yapmıştır.

Halklaştırılmış bilim, deneme-anlatı-gezi yazılarını Halk Sağlığında Hakemsiz (http://hsicinhakemsiz.blogspot.com/) ve Ekolojist, Yeşil ve Çevreci (EYÇ) Mektuplar (http://umursuz54.wordpress.com/) isimli bloglarında yayınlamaktadır. Osmaniye Kastabala Çevre Platformunun (http://kastabala80.blogspot.com/) ve Doğu Akdeniz Çevrecileri-DAÇE’nin (http://dace9218.blogspot.com/) bloglarını yönetmektedir. Yeşil Gazete isimli bloğun yazarıdır (20).

İki yılda bir verilen ve Türkiye’nin en önemli halk sağlığı ödülü olan Türk Tabipleri Birliği Nusret Fişek Halk Sağlığı Hizmet Ödülünü 2015 yılında almıştır (21). Orta düzeyde İngilizce, başlangıç düzeyinde Fransızca bilmektedir.

Kaynakça

  1. https://hasuder.org.tr/hsg/?p=3943. 24.05.2021 tarihli erişim.
  2. Nükleer Santral Karşıtı Bilim İnsanları Bildirisi. https://www.emo.org.tr/ekler/8ec7fefbec9864f_ek.pdf?dergi=457. 24.05.2021 tarihli erişim.
  3. https://www.mersinhaberci.com/haber/26724/bir-kitap-nukleer-ihalesini-iptal-ettirdi.html. 23.05.2021 tarihli erişim.
  4. https://tr.wikipedia.org/wiki/Heinrich_B%C3%B6ll_Stiftung_Derne%C4%9Fi_(T%C3%BCrkiye). 24.05.2021 tarihli erişim.
  5. Gürsoy U. Dikensiz Gül Temiz Enerji: Doğu Akdeniz Çevrecileri (DAÇE) Temiz ve Yenilenebilir Enerjiler Raporu, İskenderun Çevre Koruma Derneği Yayını, 1999, İskenderun.
  6. Gürsoy U. Enerjide Toplumsal Maliyetler ve Temiz ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları”, Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2004, Ankara https://www.ttb.org.tr/kutuphane/enerji.pdf. 23.05.2021 tarihli erişim.
  7. Arkuç GA, Gürsoy U. Gâvurdağı’nın Başkanları, Cebelibereket’ten Osmaniye’ye Belediye Tarihi ve Belediye Eski Başkanlarıyla Röportajlar. Osmaniye: Kendi yayını; Mart 2020.
  8. Gürsoy U. Orman Yangınlarından Korunma Rehberi ve Yangına Dayanıklı Bitkiler Atlası. Türk Tabipleri Birliği, E-Kitap: Birinci sürüm, Temmuz 2023, Ankara. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/ormanyangin.pdf
  9. Gürsoy U., Çevreci Doktor-I: Bir Çevre Sağlığı Savaşçısının Anıları (1989-1999). Ankara, Kendi yayını; E-kitap 3. Sürümü Temmuz 2024: https://play.google.com/store/books/details/Umur_G%C3%BCrsoy_%C3%87EVREC%C4%B0_DOKTOR_I?id=TGANEQAAQBAJ&gl=TR
  10. Dünya Sağlık Örgütü. Çernobil Kazasının Sağlık Sonuçları, çev. Gürsoy, U. Osmaniye Çevre Dostları Derneği Dünya Sağlık Örgütü Yayınları Dizisi: 1, 1996, Osmaniye
  11. International Peace Bureau (İPB), Daimi Halk Mahkemesi (Permanent People’s Tribunal-PPT), Uluslararası Çernobil Tıp Komisyonu (International Medical Commision on Chernobyl-ICCC). Çernobil Halk Mahkemesi. (Orijinal ismi: Chernobyl: Environmental, Health and Human Rights Implications). Çev. Umur Gürsoy. 12-15 Nisan 1996, İstanbul: Yeni İnsan Yayınları, Nisan 2012.
  12. Türkiye Sağlık Raporu-2012. https://www.halksagligiokulu.org/Kitap/Detay/turkiye-saglik-raporu-2012/d730d950-43fa-431a-8035-78edc8901ed1  08.02.2025 tarihli erişim.
  13. Türkiye Sağlık Raporu-2014. https://www.halksagligiokulu.org/Kitap/Detay/turkiye-saglik-raporu-2014/54f9077a-0209-4bdd-95e8-7e8151b677c9 08.02.2025 tarihli erişim.
  14. Tarihsel Bakışla Türkiye’de Halk Sağlığı , Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) https://kutuphane.fisek.org.tr/kitap.php?book_id=9097 08.02.2025 tarihli erişim.
  15. Ayhan S., Bakar C., Durusoy R., Ergin I., Eskiocak M, Gürsoy U., Kurt A.Ö., Yapıcı G., Cavit Işık Yavuz. Yavuz C.I., Bakar C. Editörler. Türk Tabipleri Birliği Halk Sağlığı Kolu Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi ÇED Raporu Değerlendirmesi. Ankara: Türk Tabipleri Birliği, Ankara:Şubat 2015 https://www.ttb.org.tr/kutuphane/ced_rpr.pdf. 23.05.2021 tarihli erişim.
  16. Halk Sağlığı Diyalektiğine İlk Adım. İçinde Güler Ç. (ed.).Palme Yayınevi, Ankara. 2020.
  17. https://www.bugday.org/portal/haber_detay.php?hid=5359. 24.05.2021 tarihli erişim.
  18. https://tr.wikipedia.org/wiki/A%C4%9Fa%C3%A7kakan_(dergi). 23.05.2021 tarihli erişim.
  19. https://nukleersiz.org/dr-umur-gursoy/ 23.05.2021 tarihli erişim.
  20. https://yesilgazete.org/yazarlar-liste/. 23.05.2021 tarihli erişim.
  21. https://nusret.fisek.org.tr/anma-etkinlikleri/2015-2/. 23.05.2021 tarihli erişim.

Güncellenme tarihi: 08.02.2025

1Dernek 2000 yılında kendini fesh etmiştir.