
Madde yazarı: Umur Gürsoy
Sancakların 1923 yılında vilayete dönüştürülmesiyle, 01 Haziran 1933’e kadar Cebelibereket adıyla il olan Osmaniye, o tarihte Adana şehir merkezinde yer alan, yeni oluşturulan Seyhan iline bağlanmış, il adı değişikliğiyle Adana’nın ilçesi olmuştu (1,2,3,4). Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi koalisyonunun oluşturduğu, Necmettin Erbakan Başbakanlığındaki (Erbakan Hükümeti veya REFAHYOL Hükümeti diye adlandırılan) 54. Türkiye Hükümeti döneminde, 28 Ekim 1996 gün ve 22801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4200 sayılı “Üç İlçe ve Bir İl Kurulması ile 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile yapılan yasal düzenlemeyle, Osmaniye, 24 Ekim 1996’da tekrar il oldu (5,6).
Dönemin yöneticileri (7)
Cumhurbaşkanı: Süleyman Demirel
Hükümet: 54. Türkiye Hükümeti (Görev süresi: 28 Haziran 1996-30 Haziran 1997)
Başbakan: Necmettin Erbakan (RP). 2 yıl sonra ise Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller, Başbakan olacaktı. Erbakan, 28 Şubat 1997 tarihindeki Millî Güvenlik Kurulu toplantısından sonra gelişen olaylar sonucu, koalisyon ortağı Çiller’in bir sonraki Başbakan olmasını ve benzer bir hükümetin kurulmasını umarak, Başbakanlık’tan istifa etti. Ancak, Cumhurbaşkanı Demirel’in, hükümeti kurmak için, Anavatan Partisi Genel Başkanı’nı görevlendirmesiyle, 55. Hükümet (ANASOL-D), Mesut Yılmaz‘ın liderliğinde, Anavatan Partisi, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi koalisyonuyla kuruldu.
Koalisyonun büyük ortağı: RP
Koalisyonun küçük ortağı: DYP
Adana Valisi: Naci Parmaksız (8)
Osmaniye Kaymakamı: Ümit Karahan (öncesinde Bartın İli Vali Yardımcılığı, sonrasında Osmaniye Valisi) (9)
Adana Belediye Başkanı: Aytaç Durak (27 Mart 1994-18 Nisan 1999) (10)
Osmaniye İlçe Belediye Başkanı (Vekil): Memili Kırıkkanat (23 Mayıs 1996-5 Kasım 1996) (4)
Olayların gelişimi
Osmaniye, 1996 yılına kadar Adana’ya bağlıydı. İskenderun’dan sonra, Türkiye’nin ikinci en büyük (metropol olmayan) ilçesiydi. Musa Şahin‘in 22 Mayıs 1996’da talihsiz bir trafik kazası sonucu ölmesi nedeniyle boşalan Belediye Başkanlığı, Osmaniye’yi Türkiye siyasetinin merkezine oturttu (11). O zamanki seçim mevzuatı, Ara Seçim yapılmasını gerektiriyordu. Yüksek Seçim Kurulu, en büyük seçmen sayısının bulunduğu Osmaniye ile birlikte, birkaç küçük belediyede yapılacak Mahalli İdareler Ara Seçim tarihini, 3 Kasım 1996 olarak belirledi (12). Mahalli İdareler Genel Seçimleri ise, 18 Nisan 1999’da yapılacaktı (12). 1994 Belediye seçimindeki 66.928 kişilik seçmen sayısıyla Osmaniye’de yapılacak Mahalli İdareler Ara Seçimi, bütün siyasi partiler için, önemli kamuoyu yoklaması niteliği taşıyordu (13). 22 Mayıs 1996’da hayatını kaybeden MHP’nin adayı Şahin, 27 Mart 1994’de yapılan seçimde Osmaniye Belediye Başkanlığını kazandı. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Refah Partisi (RP), Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP), Anavatan Partisi (ANAP) ve Doğru Yol Partisi’nin (DYP) oyları, birbirine yakındı (bkz.: Tablo: 1) (14).
Tablo: 1- 27 Mart 1994 Belediye Genel Seçimi Adana-Osmaniye İlçesi Sonucu |
|||||
Genel Veriler |
Lider Partilerin Aldığı Oy Dağılımı |
||||
Parti Adı |
Aldığı Geçerli Oy Sayısı |
||||
Sandık Sayısı |
185 |
MHP |
35.537 |
||
Seçmen Sayısı |
66.928 |
RP |
21.891 |
||
Açılan Sandık |
185 |
SHP |
20.137 |
||
Kullanılan Oy |
59.679 |
ANAP |
10.833 |
||
Geçerli Oy |
56.791 |
DYP |
9.340 |
||
Oy Kullanma Oranı |
%89.169 |
||||
Sandık Açılma Oranı |
%100.000 |
||||
Toplam Başkanlık Sayısı |
1 |
||||
Kaynak: http://secim.iha.com.tr/Bolgeler.aspx?il=01&ilce=0&belde=0116&parti=0&skod=1060&stip=7&s=27%20Mart%201994%20Belediye%20Se%C3%A7imi. 22.10.2021 tarihli erişim. |
Her seçim öncesinde, siyasilerden, “63 yıl önce yitirdikleri il statüsünü” isteyen Osmaniyeliler, 3 Kasım 1996 Pazar günü yapılacak Osmaniye Belediye Başkanlığı Ara Seçimi öncesinde de, aynı isteği tekrarladılar: “İl olmazsak oy yok!”
İlk olarak, Eylül 1996 başlarında, Osmaniyeli iş insanlarından Ali Saçıkara, Osmaniye’nin ana caddelerinden birkaçına (Dr. Ahmet Alkan Cd, Hasan Çenet/İstasyon Cd.) “İL OLMAZSAK OY YOK!” yazılı büyük boy bir afiş astırdı. Esnafa, “Gelin canlar bir olalım; ara seçimde il olalım.” yazılı el afişleri dağıttı. İlçenin tek yerel televizyonu olan ORT başta olmak üzere, yerel basında, ‘Bu seçimin Osmaniye için bir şansa dönüştürülmesi’ düşüncesi, sıkça dile getirilmeye başlandı. O tarihte Adana-Osmaniye Tabip Odası Osmaniye Temsilcisi ve Osmaniye Çevre Dostları Derneği Başkanı olan Uz. Dr. Umur Gürsoy’un, “Osmaniye’deki sivil toplum ve demokratik örgütleriyle Osmaniye’yi İl Yap Platformu (OSİLYAP) kurulması” önerisi, hareketin iki lideri; Saçıkara ve Osmaniye’nin Askerlik Şubesi eski Başkanlarından, sevilen insan, Em. Alb. Neşet Dinçer tarafından da kabul edildi. Dinçer’in imzası ile:
“Sayın Gönüllü Örgüt ve Demokratik Kitle Örgütü Yöneticilerine:
Onlar bize “İl yapma” sözü veriyorlarsa ve biz de onlara “İl yapmazsanız hiçbirinize oy yok” sözü veriyorsak; onlara sözlerini nasıl tutturacağız ve asıl önemlisi biz sözümüzü nasıl tutacağız?
Farklı amaçlar altında çalışıyor olsak da böyle hepimizi ilgilendiren bir konuda birlikte çalışmanın tek yasal yolu tamamen gönüllü bir platform oluşturmaktır. Böyle platformlara dernekler, vakıflar, sendikalar, meslek örgütleri, basın organları ve yurttaş grupları katılabilmektedir.
Böyle bir platformu oluşturabilmek ve il oluncaya kadar devam ettirebilmek için sizleri ve bu daveti duyan ilgili örgüt yöneticilerini 20 Eylül 1996 cuma günü saat: 16 00’da Eski Belediye Su İşletmesi binasındaki Emekliler Derneği toplantı salonunda yapılacak ilk toplantımıza davet ediyoruz. Saygılarımızla.” şeklinde davet yazısının altında, Saçıkara ve Gürsoy’un iş yeri telefon numaralarının bulunduğu “Osmaniye’yi İl Yapma (Osmaniye’yi İLYAP) Platformu Oluşturma Daveti” yollandı.

Osmaniye’yi İl Yapalım Birliği (OSİLYAB) Üyelerinden Osmaniye Emekliler Derneği Başkan Mustafa Burkaş’ın 20 Eylül 1996 tarihli bir Osmaniye Yerel Gazetesinde yayınlanan Makalesinin ilk bölümü

Osmaniye Yerel Gazetelerinde Yayınlanan 20 Eylül 1996 tarihli Çağrı

Ali Saçıkara, Mağaza Vitrinlerine Asılması İçin Esnafa Dağıtığı “İl Olmak Hakkımızdır, Mutlaka Alınacaktır” Başlıklı Afiş ile

Osmaniye’yi İl Yapalım Birliği (OSİLYAB)’nin Esnafa dağıttığı Küçük Afiş

Osmaniye’yi İl Yapalım Birliği (OSİLYAB)’nin Talep Ettiği Osmaniye İli Haritası Sınırları
17 örgüt temsilcisinin ve çok sayıda yurttaşın katıldığı bu ilk toplantıda, şu eylem planı kabul edildi:
-
Birinci aşama: Platform temsilcileri, 3 Kasım 1996’da yapılacak Belediye Başkanlığı seçimine katılacak bütün siyasi partileri ziyaret edip, Belediye Başkan adaylarının adaylıktan çekilmelerinin istenmesi;
-
İkinci aşama: Birinci aşamadaki istek kabul edilmez ise, “seçildikten sonra istifa edeceğine güvenimizin tam olacağı” bir bağımsız adayı, Belediye Başkan adayı olarak seçime sokmak ve siyasi partilere: “İsteğimizi yapmazlarsa platform kendi bağımsız adayını destekler!” kuru sıkı (blöf) bir tavır takınılması.
Böyle bir ortamda, adayı istifa etmeyen siyasi partilere karşı, “seçildikten sonra da (seçim öncesinde Osmaniye il yapılmaz ise) istifa edeceği” sözünü veren, platformun desteklediği bağımsız bir belediye başkan adayının seçilme şansı vardı. Platform, seçimden önce Osmaniye il yapılmazsa, bağımsız adayını başkan seçecek ve onu tekrar istifa ettirecekti. Böylece, yaklaşan Milletvekili Genel ve Mahalli Genel Seçimleri öncesinde, Osmaniye’de yapılacak Mahalli Ara Seçimin bir kez daha yapılması gerekecekti. Asıl önemlisi, o günkü siyasi eğilimlere göre, her partinin kazanma şansı olduğu için, yaklaşan Milletvekili Genel ve Mahalli Genel Seçimleri öncesinde, siyasi partilerin önemli propaganda şansları kaybolabilirdi. Bu, görünür bir gerçekti. Siyasiler, özellikle, iktidardaki koalisyonun büyük ortağı olan RP, DYP ve diğer partiler, bu kuru sıkıyı gördüler. Platformun üye örgüt sayısı, kısa sürede 26’ya çıktı. Bu sayı, Osmaniye için daha önce ulaşılmayan, ciddi bir sayıydı. Rahmetli Dinçer, Gürsoy ve Saçıkara’dan başka, Osmaniye Baro Başkanlarından avukat Hüseyin Sezgin ile Osmaniye Genç İş Adamları Derneği (OGİAD) Başkanı Rahmetli Ali Kabul, ilk toplantıda platform sekreteryasına seçildi. Sezgin, aynı zamanda platform sözcülüğü görevine de seçildi. Platformun adı, “Osmaniye’yi İl Yapalım Birliği (OSİLYAB)” olarak değiştirildi. Platformda, siyasi partiler temsil edilmiyordu. Sezgin ve Kabul’ün de katılımıyla, etkisi ve saygınlığı büyüyen platform, çalışmalarına acilen başladı. Bir eylem takvimi yaptı. Siyasi partiler, henüz adaylarını çekmemiş, bu yönde bir irade göstermemişlerdi. Belediye Başkanlığı aday başvurularının son günü olan 12 Ekim 1996 tarihi yaklaşıyordu.
Platformun bir toplantısına katılan ve bağımsız aday olarak gösterilecek Dinçer için seçim posterini matbaaya ısmarlama girişimlerinin canlı tanığı olan, Refah Partisi Adana Milletvekili Ertan Yülek, Osmaniye’nin kararlılığından emin olmuştu. Diğer partilerin yerel örgüt üyeleri de, benzer baskıları, partilerine yapıyorlardı. Sonunda, haftada üç kez böbrek diyalizine giren, sağlığı pekiyi olmayan, ama bir Osmaniye sevdalısı olan Dinçer; “Osmaniye’yi İl Yapalım Birliği (OSİLYAB)”’nin Bağımsız Belediye Başkan adayı oldu. Kabul ve Sezgin tarafından verilen adaylık parasını yatırdı. Adaylık başvurusunu yaptı, ama seçim posteri siparişi vermeye gerek kalmadan, Ankara’dan beklenen iyi haber geldi: Osmaniye, 24 Ekim 1996 tarihinde, Türkiye’nin 80. ili oldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki oturumlar (15,16)
Osmaniye’nin il olması için Adana Milletvekili Halit Dağlı (DYP) ve 7 arkadaşı ile Refah Partisi Grup Başkanvekili Sivas Milletvekili Temel Karamollaoğlu (RP) ve 4 arkadaşının; “Toprakkale Adıyla Bir İlçe ve Osmaniye Adıyla Bir İl Kurulması Hakkında Kanun Teklifleri; Sivas Milletvekili Muhsin Yazıcıoğlu (BBP) ve 6 arkadaşının, “Adana İli Osmaniye İlçesinin İl Olması Hakkında Kanun Teklifi; Adana Milletvekili Erol Çevikçe‘nin (CHP), “Bir İl Kurulması Hakkında Kanun Teklifi” ile Adana Milletvekili Uğur Aksöz (ANAP) ve 6 arkadaşının, “Bir İlçe ve Bir İl Kurulması Hakkında Kanun Teklifi” ve İçişleri ve Plan ve Bütçe Komisyonları Raporları, Osmaniye Ara Seçimi’ne 11 gün kala, 23 Ekim 1996 Çarşamba saat: 15.00’de Başkanvekili Kamer Genç başkanlığında toplanan birinci oturumda görüşülmeye başlandı. 24 Ekim 1996 tarihinde, 12. oturumda devam edilip, karara bağlandı. Oturumlarda Nihat Matkap (CHP); Veli Andaç Durak (DYP); Uğur Aksöz (ANAP); Yakup Budak (RP); Mehmet Büyükyılmaz (DSP), Arif Sezer (DSP), Erol Çevikçe (CHP), Rüştü Kâzım Yücelen (ANAP), Mahmut Işık (CHP), Ahmet Dökülmez (RP), Orhan Kavuncu (BBP), Hikmet Sami Türk (DSP), Mustafa Küpeli (ANAP), Sıtkı Cengil (RP), Mehmet Ali Bilici (ANAP), Hüseyin Yayla (ANAP), Mehmet Keçeciler (ANAP), Mehmet Ağar (DYP), Ertan Yülek (RP), Biltekin Özdemir (ANAP), İ. Cevher Cevheri (DYP), Nezir Büyükcengiz (CHP) ve Avni Doğan, (RP) teklif ve maddeler üzerinde, partileri, şahısları ve hükümet adına söz alarak görüş ve katkılarını belirttiler. Maddeler üzerindeki görüşmeler bittikten ve maddeler kabul edildikten sonra Salih Kapusuz ve arkadaşları tarafından, “Osmaniye’nin il yapılmasına ilişkin yasa teklifinin tümünün oylamasının açık oylama şeklinde yapılması” için verilen bir önergenin kabul edilmesi üzerine, “Üç İlçe ve Bir İl Kurulması ile 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerinde Değişikliklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”nin açık oylamasına 302 sayın milletvekili katılmış; 295 kabul, 1 çekimser, 4 mükerrer ve 2 geçersiz oy çıkmış ve böylece kanun teklifi kabul edilmiştir (16). Böylece, 24 Ekim 1996 tarihinde, Osmaniye 63 yıl sonra yeniden il olmuştur. Kanun, 28.10.1996 gün ve 22801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4200 sayılı “Üç İlçe ve Bir İl Kurulması ile 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” adıyla yürürlüğe girmiş, Osmaniye, Türkiye’nin 80. ili olmuştur (17).
Etkileri (18)
15 Haziran 1989 tarihinde Aksaray’ın il yapılmasına kadar, Türkiye’de 67 il vardı. 15 Haziran 1989’da Aksaray (68), 21.06.1989’da Bayburt (69), Karaman (70) ve Kırıkkale (71), 16 Mayıs 1990’da Batman (72), Şırnak (73), 7 Eylül 1991’de Bartın (74), 27 Mayıs 1992’de Ardahan (75), 3 Haziran 1992’de Iğdır (76), 6 Haziran 1995’de Yalova (77), Karabük (78) ve Kilis (79) il olmuştu (19). Bartın’ın 2000 yılı nüfusu 184.178, Kilis’in 114.724 idi. Bayburt’un 1990 yılı nüfusu ise 107.330 idi (20). Bu 12 ilçenin görünen il olma nedenleri, kalkınmalarına destek olmak; gizli nedeni de iktidarların oy toplama çabası idi. Oysa, tarihten gelen nedenleri de olan Osmaniye’nin 1997 yılında nüfusu, kendinden önce il yapılan ilçelere göre çok çok fazla, 438.372 idi (18).
Osmaniye’nin il olmadan önceki ekonomik ve kalkınma durumu, Devlet Planlama Teşkilatı’nın 2000 yılında yayımladığı “Osmaniye İli Raporu”nda özetle şöyle anlatılmaktadır (18):
“DPT tarafından 1996 yılında yayınlanan, “iller ve ilçeler itibariyle Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi” çalışmalarının veri analizlerinin yapıldığı dönemde Osmaniye ilçe statüsünde olduğu için “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması” kapsamında yer almamıştır. Türkiye genelinde 858 ilçenin değerlendirme kapsamına alındığı “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması” kapsamında Osmaniye İlçesi 146., Bahçe 217., Kadirli 255. ve Düziçi 506. sırada yer almıştır. İl olduktan sonra Osmaniye’ye bağlanan Hasanbeyli, Sumbas ve Toprakkale ilçeleri ise araştırma kapsamında yer almamışlardı…
Osmaniye’nin hem iktisadi, hem de idari yönden Adana’ya bağlılığı, geçmiş dönem ekonomik gelişiminin de, Adana merkezli kamu ve özel sektöre bağımlı olmasına neden olmuştur…1980’li yıllardan günümüze kadar olan dönemde… Adana sanayisinin gelişimi ve yayılma dinamikleri Osmaniye doğrultusunda olmamıştır. Adana ili, hizmet faaliyetleri itibariyle bölgesel merkez özelliğini güçlendirirken, sanayisi İçel ve Hatay kıyı bandına kaymıştır. Diğer bir deyişle, Adana merkezli özel sektörün tercihleri, Osmaniye doğrultusunda değil, kıyı şeridi üzerinde olmuştur. Bununla birlikte, aynı dönemde Osmaniye sermayesi ve yetişmiş insan gücünün Adana’ya akışı da sürmüştür.
Diğer yandan, İç Anadolu bölgesini Güneydoğu Anadolu’ya bağlayan güzergahın Osmaniye’den geçmesi, bu ulaşım bağlantısına bağlı olarak ticari ve sanayi faaliyetlerde bir genişleme getirmiştir. Tamir, bakım-onarım ve otomotiv yan sanayinde küçük ölçekli üretim belli ölçüde büyüme göstermiştir. Ancak, Körfez Kriziyle birlikte Habur Sınır Kapısının da kapanması, bu güzergahtaki canlılığın yok olmasına neden olduğu gibi, Osmaniye’nin gelişmekte olan sanayi ve ticari yapısını da olumsuz yönde etkilemiştir. Öyle ki, Habur Sınır Kapısı’nın kapanması öncesi ve sonrasında küçük sanayideki istihdamın 10 binden 2 bine düştüğü belirtilmektedir. Böylesi bir sorun, ili ciddi bir işsizlik sorunu ile yüz yüze getirmiştir….
Diğer yandan, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinden diğer Akdeniz kentlerine olduğu gibi Osmaniye’ye de akan göç, Osmaniye’de işsizlik sorununu hat safhaya çıkarmıştır.
Osmaniye ve ilçelerinin Çukurova’da yer alması, il ekonomisinin tarım ve tarıma dayalı ticaret temelinde bir gelişim süreci yaşamasına neden olmuştur. Bu nedenle, Türkiye ve Çukurova tarımında meydana gelen değişimler, Osmaniye ekonomisinin de temel belirleyicisi olmuştur. Türkiye tarımında meydana gelen başlıca değişim, Ülke GSYİH oluşumu içinde tarımın diğer sektörlere göre azalan payıdır. Türkiye’de sanayi ve hizmet sektörleri hızla gelişirken, tarımın GSYİH içindeki payı diğer ülkelerde olduğu gibi bir gerileme sürecine girmiştir. Nitekim, 1987-1997 döneminde Türkiye GSYİH oluşumu içerisinde tarımın payı yüzde 17.8’den yüzde 13.3’e düşmüştür. Diğer yandan, aynı dönemde sanayinin payı yüzde 25.8’den yüzde 29.2’ye, hizmetlerin payı ise yüzde 56.4’den yüzde 57.6’ya yükselmiştir.
GAP Bölgesinde sulu tarımın gelişimi sonucu, Çukurova’da temel ürün olan pamuk üretiminin önemini yitirmesine bağlı olarak, Çukurova tarımının ve özellikle pamuk üretiminin gerilemesi, Osmaniye ekonomisindeki daralma sürecini hızlandırmıştır (Adana tarımına ilişkin göstergeler, bu durumu çarpıcı bir şekilde yansıtmaktadır. Adana’nın il içi GSYİH bileşiminde tarımın payı son yıllarda hızla gerilemiştir. 1992’den 1997’ye geçen beş yıllık bir kesitte Adana tarımının il içi GSYİH oluşumuna katkısı yüzde 21.6’dan yüzde 13.6’ya düşmüştür.).
Osmaniye ekonomisine ilişkin yukarıda belirtilen olumsuz gelişmelere ilave edilebilecek belki de en önemli sorun, yörenin tarımsal karakterinden kaynaklanan ve sosyal yapı ile insan unsuruna da yansıyan tarıma dayalı bir kültürün varlığıdır. Kapalı coğrafya ile yıllar ve hatta yüzyıllar içinde oluşmuş durağan bir tarım kültürünün yaygınlığı, son yıllarda dünyada ve Ülkede meydana gelen değişimlere uyum sağlayabilecek bir girişimcilik kültürünün gelişimini sınırlandırmıştır. İl’de girişimcilik kültürünün gelişimini duraklatan bir başka etken de, geçmişte oluşturulan çok ortaklı şirket modeli deneyiminin başarısızlığıdır.
1998 yılında, Osmaniye’nin 1547 dolar olan kişi başına GSYİH’sı 3176 dolar olan Türkiye ortalamasının oldukça altında kalmıştır. İl, GSYİH bakımından 80 il arasında 62. sırada yer almaktadır.” (18)
Ülke politikalarına bağlı olarak giderek gerileyen, tarım sektörüne eklenen, ilçedeki memurlardan ve İskenderun Demir Çelik Fabrikası işçilerinden oluşan, dışa kapalı, iç dinamiklere ve devletin ücret ve istihdam politikalarına çok bağımlı bir ekonomik yapı vardı. 1994 yılında kurulan Osmaniye Organize Sanayi Bölgesi (21), ‘Kalkınmada Öncelikli İller’ arasında olmadığı için, yatırım çekemiyordu. Cadde ve sokaklarında el ve at arabaları üzerindeki 8-10 karpuzu ya da bir kaç kilo domates, biber, patlıcanı satıp da evine ekmek götürme çabasında yüzlerce yoksul insan vardı. İl olmadan önce, kişi başına düşen yıllık geliri (GSYİH) yaklaşık bin dolar olan Osmaniye’nin, devletten daha çok pay almasının en kolay yolu, bir biçimde il olmasından geçiyordu1. Osmaniye’nin il olmasının etkileri şöyle sıralanabilir (22).
a. Siyasi etkiler
1. Osmaniye’nin il olmasının yolunu açan olayların temeli, o zamanki seçim mevzuatına göre, “bir Belediye Başkanının ölümü halinde, en geç 6 ay içinde, o yerleşim yerinde Belediye Başkanlığı Ara Seçimi yapılmasını gerektiren seçim mevzuatı” idi. Osmaniye ile birlikte sayıları 13’e ulaşan ‘il olmak isteyen ilçelerin il olması”, devlet bütçesi için kimi zorluklar içeriyordu. Mehmet Ali Bilici’nin (ANAP), Osmaniye’nin il olması için verilen kanun tekliflerinin konuşulduğu birinci oturumda dediği gibi: Fethiye, Şereflikoçhisar, Şebinkarahisar, Polatlı, Siverek, Akhisar, Tarsus, İskenderun, Silifke, Alanya, Anamur, Nazilli, Bandırma, Düzce, Akşehir, Ereğli, Çorlu, Bucak, Ceyhan ve Kozan gibi ilçelerin il olma istekleri vardı (15). Osmaniye’nin il oluşundan sonra, seçim mevzuatındaki “6 ay içinde ara seçim yapılması” şartı kaldırıldı. “Belediye Başkanının ölümü halinde, Belediye Meclisi içinden seçilecek bir Belediye Başkanının (vekili), olağan Mahalli Seçimlere kadar Belediye Başkanı olması”nı sağlayan düzenlemeler yapıldı.
Osmaniye’den sonra, sadece Düzce il oldu. 1999 yılına kadar ilçe olan ve 9 Aralık 1999 tarihinde 81. ilimiz olan Düzce’nin il olma nedeni, 17 Ağustos 1999 Gölcük depremi ve 12 Kasım 1999 Düzce depremlerinin ardından toparlanmaktı(23,24).
2. Osmaniye ilinin milletvekili sayısı ve TBMM’deki temsil gücü arttı.
b. Ekonomik etkiler
- Osmaniye il olduktan sonra, Adana’ya bağlı olmanın getirdiği zorluklardan sıyrıldı. Örneğin, “Kalkınmada Öncelikli İller” arasına girdi. O zamana kadar Adana’ya bağlı olduğu için yatırım alamayan, başta organize sanayi bölgeleri (Osmaniye ve Kadirli) olmak üzere, ildeki kamu ve özel teşebbüs yatırımlar arttı. İldeki pek çok kurum ve teşebbüs, kamu teşviklerinden yararlanarak Osmaniye’ye yatırım yaptı.
2. İlin ve il özel idaresinin (vb.) kendi bütçesi oluştu. İl içi harcama ve yatırımlar, ilin kendi idarecileri ve siyasi güçleriyle yönetilmeye başlandı.
3. İl kanunuyla oluşan yeni memur kadroları, 29 Mayıs 2007 tarihinden kurulan Korkut Ata Üniversitesi’nin memur, akademik kadro ve öğrenci varlığı, küçük yatırımcılar için, yerelde ekonomik canlanmaya neden oldu (25).
c. Güvenlik ve terörle mücadele
Osmaniye’nin güney doğu sınırında yer alan, coğrafi bir saklanma ve geçiş yolu olarak kullanılan Amanos (Nur) Dağları’ndaki terör mücadelesi güçlendi.
d. Turizm ve kültür
Bütçeli işlerin artışı, üniversitenin kuruluşu ve Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA) gibi kalkınma ajansları aracılığıyla, başta yer fıstığı olmak üzere, yerel, kültürel, coğrafi özellikler ve işaretler (yer fıstığı, Karatepe kilimleri, Ahşap oymacılığı, Defne yaprağı, Toğga çorbası ve Kadirli turpu) tescil edilmeye, ilin ve ürünlerinin tanıtımı daha iyi yapılmaya başlandı (26,27).
Kaynakça
-
H. Hilmi Karaboran HH. Osmaniye Monografyası. A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Ülkeler Coğrafyası Kürsüsü. Mimograf. Yayımlanmamış Mezuniyet tezi, 1964.
-
Tarihçe. http://www.osmaniyekulturturizm.gov.tr/TR-60788/tarihce.html Erişim: 04.10. 2018.
-
Adana. Yurt Ansiklopedisi I. Cilt, Anadolu Yayıncılık, 1981;İstanbul. S:63.
-
Arkuç GA, Gürsoy U. Gâvurdağı’nın Başkanları: Cebelibereket’ten Osmaniye’ye Belediye Tarihi ve Belediye Eski Başkanlarıyla Röportajlar. Kendi Yayını. Akdeniz Matbaası, Osmaniye: Mart 2020;42-3.
-
54. Türkiye Hükûmeti. https://www.wikiwand.com/tr/54._T%C3%BCrkiye_H%C3%BCk%C3%BBmeti . 22.10.2021 tarihli erişim.
-
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4200.pdf. 20.10.2021 tarihli erişim.
-
54. Türkiye Hükûmeti. https://www.wikiwand.com/tr/54._T%C3%BCrkiye_H%C3%BCk%C3%BBmeti#:~:text=T%C3%BCrkiye%20H%C3%BCk%C3%BBmeti%2C%20Erbakan%20H%C3%BCk%C3%BBmeti%20veya,Partisi%20koalisyonunun%20olu%C5%9Fturdu%C4%9Fu%20T%C3%BCrkiye%20h%C3%BCk%C3%BBmetidir . 23.10.2021 tarihli erişim.
-
https://tr.wikipedia.org/wiki/Adana_valileri_listesi. 24.10.2021 tarihli erişim.
-
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cmit_Karahan. 24.10.2021 tarihli erişim.
-
https://tr.wikipedia.org/wiki/Adana_belediye_ba%C5%9Fkanlar%C4%B1_listesi. 24.10.2021 tarihli erişim.
-
“Musa Şahin, 22 Mayıs 1996’da kendi kullandığı araç ile sulama kanalına düşmüş, ailesini kurtardıktan sonra kendisi boğularak hayatını kaybetmişti.” https://www.haberler.com/osmaniye-eski-belediye-baskanlarindan-musa-sahin-haberi/#:~:text=Musa%20%C5%9Eahin%2C%2022%20May%C4%B1s%201996,sonra%20kendisi%20bo%C4%9Fularak%20hayat%C4%B1n%C4%B1%20kaybetmi%C5%9Fti 06.04.2021 tarihli erişim.
-
https://www.anayasa.gen.tr/ysk-kararlar.htm . 22.10. 2021 tarihli erişim.
-
Seçimler Listesi, 27 Mart 1994 Belediye Seçimi, ADANA, OSMANİYE İlçe Belediyesi. http://secim.iha.com.tr/Bolgeler.aspx?il=01&ilce=0&belde=0116&parti=0&skod=1060&stip=7&s=27%20Mart%201994%20Belediye%20Se%C3%A7imi . 22.10. 2021 tarihli erişim.
-
http://secim.iha.com.tr/Bolgeler.aspx?il=01&ilce=0&belde=0116&parti=0&skod=1060&stip=7&s=27%20Mart%201994%20Belediye%20Se%C3%A7imi . 22.10.2021 tarihli erişim.
-
https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d20/c012/tbmm20012011.pdf . 21.10.2021 tarihli erişim.
-
https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d20/c013/tbmm20013012.pdf . 21.10.2021 tarihli erişim.
-
https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22801.pdf . 22.10. 2021 tarihli erişim.
-
Bircan İ. ve ark. Osmaniye İli Raporu. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı DPT Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Yayın No: DPT : 2498: Nisan 2000.
-
Türkiye’nin İlleri. https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27nin_illeri . 05.04.2021 tarihli erişim.
-
Kocaman T. Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri (1965-2000). Devlet Planlama Teşkilatı; Nisan 2008. https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Turkiyede_Ic_Gocler_ve_Goc_Edenlerin_Nitelikleri_1965-2000.pdf . 05.04.2021 tarihli erişim.
-
Osmaniye Organize Sanayi Bölgesi. http://www.oosb.org.tr/hakkimizda.php . 23.10.2021 tarihli erişim.
-
Ali Saçıkara ile yapılan 23.10.2021 tarihli telefon görüşmesi.
-
1999 Gölcük Depremi. https://www.wikiwand.com/tr/1999_G%C3%B6lc%C3%Bck_depremi. 23.10.2021 tarihli erişim.
-
Düzce (il) https://www.wikiwand.com/tr/D%C3%BCzce_(il) . 23.10.2021 tarihli erişim.
-
Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi. https://www.osmaniye.edu.tr/sayfa-36949 . 23.10.2021 tarihli erişim.
-
https://www.kulturportali.gov.tr/portal/osmaniyeyerfistigi . 23.10.2021 tarihli erişim.
-
Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye: TR63 Bölgesi Yöresel Ürünler Kataloğu. T.C. Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA), Hatay:15 Eylül 2018. https://www.investinosmaniye.com/assets/upload/dosyalar/tr63-bolgesi-yoresel-urunler-katalogu.pdf . 23.10.2021 tarihli erişim.
12010 nüfusuna ve milli gelire göre yapılan bir hesaplamaya göre, Osmaniye ilinde kişi başına düşen milli gelir, Türkiye’nin toplam kişi başına düşen milli gelir ortalamasının (15.137 dolar) yaklaşık %46,15’idir (6.986 dolar). https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_iller_baz%C4%B1nda_ki%C5%9Fi_ba%C5%9F%C4%B1na_d%C3%BC%C5%9Fen_y%C4%B1ll%C4%B1k_mill%C3%AE_gelir. 06.04.2021 tarihli erişim.